سند شماره 229
- شماره سند شورای امنیت: 16585 / S
- 25 می 1984 (4 خرداد 1363)
نامه مورخ 25 می 1984 نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما مطالب ذیل را در مورد وضعیت خلیج فارس جهت اطلاع جامعه بین‌المللی ارسال می‌دارم.
در ابتدای جنگ، دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که آماده است آزادی و امنیت دریانوردی در خلیج فارس را تضمین نماید. استنباط می‌گردد که سایرین تلاشی در این مورد انجام ندادند، ولی ایران تاکنون منابع و نیروی انسانی بسیاری را جهت تأمین آن هدف به کار گرفته است.
همچنین دولت جمهوری اسلامی ایران، تنها دولت در خلیج فارس است که درخواست عقب‌نشینی دخالت خارجی را در منطقه به منظور تأمین حاکمیت و استقلال کشورهای منطقه و نیز امنیت خلیج فارس، کرده است.
ما از اهمیت حیاتی خلیج فارس برای منطقه و برای دوستانمان در جهان و برای خودمان مطلع هستیم. با این آگاهی است که ما قویا از امنیت دریانوردی در خلیج فارس حمایت می‌کنیم و نیاز به جریان صادرات نفت از منطقه را درک می‌کنیم.
همچنین از وضعیت وخیم و حساس اقتصاد جهان و بحرانی که به دنبال خواهد داشت آگاه هستیم، همچنین از پیامدهای آن اطلاع داریم که اقدام تهدیدآمیز در خلیج فارس، تأثیر کلی در وضعیت بین‌المللی خواهد داشت. با این شناخت بوده است که ما سعی کردیم مسئولیت‌های خود را در مورد حفظ صلح و امنیت بین‌المللی فراموش نکنیم و از هر تلاشی جهت جلوگیری از گسترش جنگ در خلیج فارس دریغ نورزیم، اما این کاری نیست که یک طرفه صورت پذیرد. متأسفانه متجاوزین عراق هیچ فرصتی را جهت بین‌المللی کردن از دست نداده‌اند.
عراق به کلیه کشتی‌های خارجی در خلیج فارس به طور ناجوانمردانه حمله کرده و صلح و امنیت خلیج فارس را علیه آزادی دریانوردی و تجارت در این بخش استراتژیک مهم جهانی، مختل ساخته است.
بنا به گزارش‌ها، تعداد کل کشتی‌هایی که در خلیج فارس مورد اصابت قرار گرفته به 63 فروند می‌رسد. در دو روز گذشته عراق ادعا کرده است بیش از 8 کشتی را هدف قرار داده است.
[ صفحه 139]
دو الی سه کشتی نیز ادعا شده که به وسیله ایران مورد اصابت قرار گرفته است. به دنبال این اتهامات، ادعا شده که آزادی کشتی‌رانی بین‌المللی نیز به مخاطره افتاده است که ما به شدت نگران هستیم، اما چگونه است که 71 کشتی را عراق مورد اصابت قرار داده ولی تهدیدی برای کشتی‌رانی بین‌المللی در خلیج فارس و جامعه بین‌المللی محسوب نمی‌شود؟ چه کسی بود که در مرحله نخست مناقشه، حملات علیه کشتی‌رانی بین‌المللی را در خلیج فارس افزایش داد؟ از نظر جمهوری اسلامی ایران، امنیت خلیج فارس تقسیم ناپذیر است. امنیت یا برای همه است یا امنیتی برای هیچ کس وجود ندارد. برخی از دولت‌های منطقه و خارج آن تلاش کردند وضعیت غیر قابل قبولی را به دولت ایران تحمیل کنند. آنها منابع مالی و مادی گسترده‌ای را به سوی عراق سرازیر کردند. این کشور را به تهدید کشتی‌رانی تجاری در خلیج فارس تشویق کردند و هنوز آنها تمایل دارند که از متجاوزین عراقی در جنگ تجاوزگرانه‌شان علیه ما و نیز علیه صلح و امنیت بین‌المللی، حمایت آشکار نمایند. بنابراین، برخی دولت‌ها برای بین‌المللی کردن جنگ که از آن به سختی جان سالم بدر خواهند برد، مشارکت دارند و پس از عراق، تنها آنها خودشان مقصر می‌باشند.
به علاوه مدت زمان مدیدی است که جمهوری اسلامی ایران شاهد نقض جدی حقوق بین‌المللی و اصول رفتار بین‌المللی علیه منافع آنها در منطقه می‌باشد و تاکنون سیاست مقاومت در برابر این نقض‌ها را حفظ کرده است.
دولت جمهوری اسلامی ایران از هر کدام از دولت‌های عضو دعوت می‌نماید که خودشان را در وضعیت مشابه قرار دهند و قضاوت نمایند که ایران چه مدت زمانی طولانی است که صبرش را حفظ کرده است. موضع جمهوری اسلامی ایران با توجه به تلاش عراق و دوستانش جهت بین‌المللی کردن مناقشه روشن است. اگر امنیت خلیج فارس نقض شود، پس این نقض برای همه است. ما اجازه نخواهیم داد که از خلیج فارس که ما بیش از هزاران کیلومتر ساحل داریم و متعلق به ماست، توسط دیگران علیه ما استفاده شود. ما به هیچ قدرتی اجازه نخواهیم داد که از خلیج فارس سوء استفاده کند و جهت خفه کردن انقلاب اسلامی ما، تلاش نماید. ما آماده و مصمم هستیم که از تمامیت ارضی خود دفاع نماییم.
حرکت سیاسی پوچی که در شورای امنیت اتفاق افتاد، پوششی جهت پافشاری تلاش‌های عراق برای بین‌المللی کردن مناقشه می‌باشد و از جمله تلاشی جهت منحرف ساختن افکار عمومی بین‌المللی در مورد نقش مخرب عراق در تهدید صلح و امنیت بین‌المللی در خلیج فارس به شمار می‌رود. دولت جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت درباره توطئه رو به رشدی که در حال شکل‌گیری است، هشدار داده و مسئولیت جدی‌اش را جهت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی متذکر می‌گردد. همچنین جنگ افروزان را از نیات پلیدشان برحذر می‌دارد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
[ صفحه 140]
سند شماره 230
- شماره سند شورای امنیت: 16590 / S
- 27 می 1984 (6 خرداد 1363)
نامه مورخ 27 می 1984 نمایندگی دائمی جمهوری عراق خطاب به دبیر کل سازمان ملل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما، بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری عراق در آستانه تشکیل جلسه شورای امنیت جهت بررسی شکایت کشورهای شورای همکاری خلیج علیه ایران و نیز در پاسخ به بیانیه وزارت امور خارجه رژیم ایران مورخ 24 می 1984، ارسال می‌گردد.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
پیوست
بیانیه وزارت امور خارجه عراق
گسترش اخیر مناقشه در منطقه خلیج عربی[فارس]با هیچ تحرک جدیدی از سوی عراق مواجه نشده است. اما از ابتدا با جار و جنجال بسیار متجاوزان ایرانی علیه کشتی‌های کویت و عربستان سعودی که در فاصله دورتر از منطقه عملیات‌های جنگی هستند، همراه بوده است. شورای امنیت درخواست تشکیل جلسه ویژه جهت بررسی موضوع این تجاوزات ایران علیه کشورهای خلیج[فارس]را که طرف‌های این مناقشه نیستند نموده که تهدید جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی با گسترش حوزه جنگ که ایران اصرار به ادامه آن علیه عراق دارد، محسوب می‌شود.
به علاوه، عراق صراحتا اعلام کرده است که منطقه محدودی در منتهی‌الیه بخش شمال شرقی خلیج عربی[فارس]یک منطقه عملیات‌های نظامی بوده و در مورد تردد کشتی‌ها در این منطقه هشدار داده است. مالکان کشتی‌ها و دریانوردان، پیشاپیش متوجه هستند که عدم توجه به این هشدار، کشتی‌هایشان را در معرض خطرات جنگی قرار خواهد داد، که از پیامدهای طولانی شدن جنگ می‌باشد و مسئولیت آن تنها متوجه رژیم ایران است. از طرف دیگر، ایران تصمیم گرفته است به طور تصادفی، به کشتی‌ها در آب‌های سرزمینی و بی‌طرف در فاصله دورتر از صحنه عملیات‌ها، حمله نماید که نه در نزدیکی بنادر عراق می‌باشند و نه از آنجا خارج شده‌اند، از همین رو هر گونه تلاشی جهت ارتباط دادن اقدامات تجاوزگرانه ایران به اقدامات عراق که حق قانونی دفاع از
[ صفحه 141]
خویش می‌باشد، پذیرفته نیست و تلاش فضاحت باری برای توجیه تجاوزات ایران علیه دولت‌هایی که طرف مناقشه نیستند محسوب می‌گردد که در نتیجه به طولانی شدن جنگ و گسترش منطقه آن منجر می‌شود. همچنین، در واقع جانبداری شرم‌آور، به نفع متجاوزان ایرانی به شمار می‌رود. عراق در پاسخ به اقدامات ایران علیه عراق، به کشتی‌هایی که از بنادر ایران خارج یا وارد می‌شوند، حمله نمود و از آنجایی که نیروهای نظامی ایران از آزادی دریانوردی در آب‌های سرزمینی عراق و بنادر عراق جلوگیری می‌نمایند و ایران نیز به ادامه جنگ تجاوزکارانه‌اش علیه عراق ادامه می‌دهد و از پذیرش قطعنامه‌های شورای امنیت و کلیه مجامع بین‌المللی مبنی بر توقف جنگ و حل و فصل مناقشه به روش‌های صلح‌جویانه، اجتناب می‌کند، بنابراین، عراق بنا بر حق قانونی در دفاع از خویش، اقدام به مقابله به مثل می‌نماید.
عراق با توجه به مسئولیت کامل خود در حفظ امنیت و ثبات در منطقه خلیج[فارس]، از حامیان جلوگیری از گسترش مناقشه نظامی میان خود و ایران بوده و نگران تهدید آزادی دریانوردی در خلیج عربی[فارس]می‌باشد. همچنین قطعنامه 540 شورای امنیت را پذیرفته و چند ماهی است که از حمله به کشتی‌هایی که به بنادر ایران وارد یا خارج می‌شوند، اجتناب می‌نماید، به دلیل اینکه به تلاش‌های دیپلماتیک، زمان کافی دهد تا ایران را به پذیرش قطعنامه مذکور ترغیب نمایند. اعضای شورای امنیت و افکار عمومی جهان مطلعند که ایران به طور رسمی و قاطع نه تنها قطعنامه 540 را رد کرده، بلکه کلیه تلاش‌های دیپلماتیک را جهت جلوگیری از تشدید و گسترش مناقشه نظامی نیز نادیده گرفته است.
در 22 فوریه 1984، ایران حمله گسترده‌ای را به مقیاس وسیع علیه خاک عراق انجام داد و اعلام نمود که هدف از آن حمله، اشغال منطقه بصره بوده است که نهایتا عراق را به طور کامل از موقعیتش به عنوان دولت مستقر در خلیج عربی[فارس]در استفاده از حق آزادی تجاری و دریانوردی در خلیج[فارس]محروم سازد.
به همین دلایل، عراق محاصره بنادر ایران را به عنوان یک اقدام دفاعی و بازدارنده، تنگ‌تر کرده است. همچنین به همین دلیل است که عراق با کلیه توان از هیچ گونه تلاشی با توجه به این حقایق مهم درباره این وضعیت، دریغ نخواهد نمود و با هر گونه اقدام خصمانه ایران در ایجاد تشنج علیه کویت، عربستان سعودی و حقوق عراق، مقابله خواهد کرد. عراق قطعا چیزی جز اجرای قطعنامه نمی‌خواهد و از حق قانونی‌اش در آزادی دریانوردی و استفاده کامل از بنادر و گذرگاه‌های آبی‌اش استفاده خواهد کرد تا از تهدید مستقیم و غیر مستقیم از هوا، دریا یا زمین به دور باشد.
[ صفحه 142]
سند شماره 231
- شماره سند شورای امنیت: 552 / S / RES
- 1 ژوئن 1984 (11 خرداد 1363)
قطعنامه‌ی 552 (1984)
مصوبه شورای امنیت در جلسه 2383 خود مورخ 1 ژوئن 1984
شورای امنیت،
با بررسی نامه‌ی مورخ 21 می 1984 نمایندگان بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده‌ی عربی (16574 / S) که از حملات ایران به کشتی‌های بازرگانی در مسیر بنادر کویت و عربستان سعودی شکایت کرده‌اند،
با در نظر گرفتن اینکه دولت‌های عضو متعهدند با یکدیگر در صلح و حسن همجواری، طبق منشور ملل متحد، زندگی کنند،
با تأیید مجدد تعهدات دولت‌های عضو نسبت به اصول و مقاصد منشور ملل متحد،
همچنین با تأیید مجدد اینکه همه‌ی دولت‌های عضو متعهدند در روابط بین‌المللی‌شان از تهدید یا کاربرد زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر دولتی خودداری کنند،
با توجه به اهمیت منطقه‌ی خلیج[فارس]برای صلح و امنیت بین‌المللی و نقش حیاتی آن در ثبات اقتصاد جهانی،
با اظهار نگرانی عمیق در مورد حملات اخیر به کشتی‌های تجاری در مسیر بنادر کویت و عربستان سعودی،
با اعتقاد به اینکه حملات مزبور تهدیدی برای امنیت و ثبات منطقه به شمار می‌آید و آثار جدی بر صلح و امنیت بین‌المللی دارد،
1. کلیه دولت‌ها را به رعایت حق کشتی‌رانی آزاد، براساس قوانین بین‌المللی فرا می‌خواند؛
2. بر حق کشتی‌رانی آزاد در آب‌های ساحلی و مسیرهای دریایی برای کشتی‌هایی که بین کلیه بنادر و تأسیسات دولت‌های ساحلی غیر درگیر در جنگ در حال تردد هستند، تأکید دارد؛
3. از کلیه دولت‌ها می‌خواهد تا به تمامیت ارضی دولت‌های غیردرگیر در مخاصمات احترام بگذارند و حداکثر خویشتن‌داری را مبذول دارند و از اقداماتی که ممکن است به تشدید و گسترش مخاصمات بینجامد، اجتناب کنند؛
4. حملات اخیر به کشتی‌های بازرگانی در حال تردد میان بنادر کویت و عربستان سعودی را محکوم می‌کند؛
[ صفحه 143]
5. خواهان توقف فوری این گونه حملات است و بر ضرورت عدم برخورد با کشتی‌های در حال تردد میان دولت‌های غیر درگیر در مخاصمات تأکید دارد؛
6. تصمیم دارد در صورت عدم رعایت قطعنامه حاضر، در خصوص بررسی اقدامات مؤثر و متناسب با اهمیت اوضاع و با هدف تضمین آزادی کشتی‌رانی در منطقه، مجددا تشکیل جلسه دهد؛
7. از دبیر کل در خصوص پیشرفت اجرای قطعنامه حاضر درخواست گزارش می‌کند؛
8. تصمیم می‌گیرد که موضوع را زیر نظر داشته باشد.
سند شماره 232
- شماره سند شورای امنیت: 16604 / S
- 6 ژوئن 1984 (16 خرداد 1363)
نامه مورخ 6 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم و در اعتراض به مجوز داده شده به عراق جهت تجاوزات بیشتر به ایران، به دلیل مصوبات اخیر شورای امنیت در قطعنامه 552 اخیر خود، احتراما توجه جناب‌عالی را به اخبار غم‌انگیز ذیل جلب می‌نمایم.
در 5 ژوئن 1984 در ساعت 10:30 قبل از ظهر به وقت محلی، هواپیماهای جنگی عراق 4 نقطه شهر بانه را بمباران کردند. این بمباران‌ها علیه جمعی از غیرنظامیان بی‌گناه آغاز شد که در خیابان‌ها جهت مراسم سالگرد 15 خرداد تجمع کرده بودند. تعداد دقیق تلفات هنوز مشخص نشده است اما بنا به جدیدترین گزارش‌ها، بیش از 400 شهید و بیش از 200 مجروح بر جای گذاشته است. همچنین به دلیل این جنایات عظیم وحشیانه عراق، امروز 60 ژوئن، در سراسر کشور از سوی دولت، روز سوگواری اعلام شد.
کم و بیش مشابه این جنایات عظیم حکام بعثی عراق علیه مناطق مسکونی غیرنظامی ایران، در گذشته نیز صورت گرفته، همان طور که به خوبی آگاهید عدم واکنش شورای امنیت و سکوت غیرمسئولانه و مشوق‌آمیز آن در قطعنامه‌های یک طرفه تأسف‌انگیز، باعث شده که دشمن متجاوز از ابزارهایی جهت پوشش تجاوزات و جنایات گذشته‌اش استفاده نماید و جنایات و تجاوزات بیشتر خود را توجیه نماید. موضوع بی‌تفاوتی شورای امنیت به این حقیقت مرتبط می‌شود که همان عوامل استکبار جهانی که کمک‌های نظامی، مالی و اطلاعاتی به ماشین جنگی صدام حسین می‌نمایند، اقدامات این سازمان بین‌المللی را نیز خنثی ساخته
[ صفحه 144]
به صورتی که به تعهدات خود در برابر تجاوز عراق علیه جمهوری اسلامی ایران و جنایات جنگی که علیه ملت ما که تقریبا در 4 سال گذشته مرتکب شده، بی‌تفاوت می‌باشند.
در حقیقت این بی‌توجهی غیرمسئولانه شورای امنیت آنها را شریک جرم جنایات عراق علیه مردم مسلمان ایران و قطعنامه‌های تأسف‌انگیز خود نموده و قتل عام اخیر غیرنظامیان بانه به دست حکام بعثی عراق نیز این جامعه بین‌المللی را اصلا به خود نیاورده است. دولت جمهوری اسلامی ایران حق اقدامات لازم را برای خود محفوظ نگه داشته، به دلیل اینکه حکام بعثی بغداد برای جنایات بی‌شماری که علیه نظامیان بی‌گناه بانه مرتکب شده‌اند، بدون تنبیه رها نشوند.
به هر حال، اگر شورای امنیت اقدام فوری جهت انجام تعهداتش در مورد بمباران بانه اتخاذ نکند، پس یک بار دیگر باید مشارکت خود را در مسئولیت جنایاتی که حکام بعثی بغداد تحت حمایت شورای امنیت مرتکب شده‌اند، بپذیرد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
سند شماره 233
- شماره سند مجمع عمومی: 817 / 38 / A
- شماره سند شورای امنیت: 16606 / S
- 7 ژوئن 1984 (17 خرداد 1363)
نامه مورخ 6 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بازگشت به نامه 21 می 1984 خود (16580 / S) و بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما به پیوست گزیده‌هایی از اطلاعیه‌های نظامی رسمی عراق که در فواصل 16 و 30 می درباره گلوله باران اهداف غیرنظامی داخل خاک عراق به وسیله نیروهای ایران منتشر شده، ارسال می‌گردد. این حملات در مناطق غیرنظامی به تلفاتی منجر شده و به مناطق مسکونی و تأسیسات غیرنظامی خسارت وارد ساخته است.
فرصت را غنیمت شمرده، بر این درخواست دولت متبوعم مورخ 21 فوریه خطاب به جناب‌عالی که از سوی وزیر امور خارجه کشور متبوعم صادر شد (16361 / S)، تأکید می‌نمایم که در آن مصرا درخواست شده که با اتخاذ اقدامات فوری، ترتیبات مؤثری را جهت تأمین چنین نظارت بین‌المللی، به عمل آورند، به صورتی که شهرها، روستاها و غیرنظامیانی که در معرض گلوله باران هستند، امنیت آنها تأمین گردد؛ از آنجایی که سازمان ملل تنها سازمانی است که می‌تواند این قبیل ترتیبات را تأمین نماید و از طرف دیگر سبب می‌گردد که رژیم
[ صفحه 145]
ایران قادر نباشد سیاست تجاوزگرانه‌اش را با بی‌رحمی در گلوله باران شهرها، روستاها و مناطق غیرنظامی داخل عراق، تعقیب نماید.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
پیوست
گزیده‌هایی از اطلاعیه‌های نظامی رسمی عراق که در فواصل 16 تا 30 می 1984 صادر شده است.
ذر 16 می 1984، توپخانه رژیم ایران شهرهای مندلی و شعیبیه و توابع آن را گلوله باران کرد. این گلوله باران دشمن به یک خودروی غیرنظامی در شعیبیه و نیز به اموال غیرنظامیان، خسارت وارد ساخت.
در 19 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره، خانقین، مندلی و توابع آن را گلوله باران کرد. بر اثر این گلوله باران در بصره یک غیرنظامی کشته، شش نفر مجروح شدند و یک خودروی غیرنظامی آسیب دید. در خانقین یک زن مجروح، سه خانه تخریب و نیز چهارده خانه، یک خودروی غیرنظامی و برخی از باغات آسیب دید. در مندلی چهار خانه، یک مدرسه ابتدایی و یک باغ آسیب دید.
در 20 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره، مندلی، دربندیخان و توابع آن را گلوله باران کرد. این گلوله باران به یک خانه در بصره، یک مغازه تجاری و یک خانه در مندلی و تعدادی از بناهای غیرنظامی در دربندیخان آسیب رساند.
در 21 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره و توابع آن را گلوله باران کرد. این گلوله باران خساراتی به یک مسجد و دو خانه وارد کرد.
در22 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره، مندلی و توابع آن را گلوله باران کرد. این گلوله باران در بصره باعث مرگ سه نفر غیرنظامی و مجروح شدن شش نفر گردید و به دو خانه خسارت وارد ساخت. یک مدرسه ابتدایی، سه خودروی غیرنظامی در مندلی آسیب دید و به اموال غیرنظامیان خسارت وارد گشت.
در 23 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره، قوراتو، مندلی و توابع آن را هدف قرار داد. در این گلوله باران در بصره یک کودک و یک زن مجروح گردید و پنج خانه مسکونی آسیب دید، یک غیرنظامی مجروح شد، سه ساختمان مسکونی در قوراتو تخریب شد و دو خانه در مندلی آسیب دید.
در 25 می، شهرهای بصره، خانقین، مندلی و توابع آن با توپخانه رژیم ایران گلوله باران شد. این گلوله باران به مرگ دو غیرنظامی و مجروح شدن چهار کودک در بصره منجر شد و به سه مغازه در بصره آسیب رساند، دو خانه در مندلی تخریب شد و در خانقین چهار ساختمان مسکونی و بیمارستان آسیب دید و یک باغ در مندلی دچار آتش‌سوزی شد.
در 26 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره و مندلی و ناحیه شیروان را گلوله باران
[ صفحه 146]
کرد. این گلوله باران باعث مرگ دو کودک و مجروح شدن پنج نفر دیگر گردید و به سه مغازه در بصره آسیب رساند و دو خانه دیگر در مندلی تخریب شد، در بخش شیروان به مرگ پنج کودک و مجروح شدن چند نفر منجر شد.
در 27 می، توپخانه رژیم ایران شهرهای بصره، خرمال و توابع آن را گلوله باران کرد. این گلوله باران باعث وارد ساختن خسارت به تعدادی از تأسیسات غیرنظامی در دو شهر گردید.
در 29 می، توپخانه رژیم ایران شهر بصره و توابع آن را گلوله باران کرد. این گلوله باران به اموال غیرنظامیان شهر خسارت رساند.
در 30 می، زرباطیه و توابع آن، هدف توپخانه رژیم ایران واقع شد و خساراتی به تأسیسات غیرنظامی وارد ساخت.
سند شماره 234
- شماره سند شورای امنیت: 16607 / S
- 7 ژوئن 1984 (17 خرداد 1363)
نامه مورخ 7 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما به پیوست متن اطلاعیه نظامی رسمی عراق مورخ 5 ژوئن 1984، ارسال می‌گردد.
اطلاعیه رسمی عراق در پاسخ به اطلاعیه مورخ 5 ژوئن 1984 ایران صادر شده که در آن تعدادی از شهرهای عراق از جمله بصره، مندلی، خانقین، کرکوک، موصل، عماره، کوت، بعقوبه، علی غربی، سعدیه و زرباطیه به حملات هوایی و زمینی تهدید شده‌اند.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
پیوست
اطلاعیه نظامی رسمی عراق مورخ 5 ژوئن 1984
دشمن ایرانی امشب، تصمیم خود را در شروع حملات هوایی و زمینی به برخی از شهرهای ما اعلام کرد، که اگر تهدیداتش عملی شود ما نیز وادار به مقابله خواهیم شد. ما با قدرت به شهرهای ایرانی ذیل در پاسخ به حملات ایران حمله خواهیم کرد که عبارتند از: دزفول، اهواز، خرمشهر، بهبهان، اندیمشک، رامهرمز، همدان، مسجد سلیمان، ایلام، شوش، تبریز، خرم آباد، ماهشهر، نهاوند و آبادان.
ما از مردم شهرهای ایرانی مذکور درخواست می‌کنیم که این شهرها را با سرعت برای حفظ جانشان تخلیه نمایند؛ هر گونه تلفات و زیان‌هایی که ممکن است وارد شود مسئولیت کامل آن به عهده حکام تهران است. این هشدار جدی می‌باشد.
[ صفحه 147]
سند شماره 235
- شماره سند شورای امنیت: 16608 / S
- 8 ژوئن 1984 (18 خرداد 1363)
نامه مورخ 7 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه آقای علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، خطاب به جناب‌عالی ارسال می‌گردد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
نامه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
همان طور که شما مطلعید، از آغاز ماجراجویی عراق در خلیج فارس، با هدف بین‌المللی کردن جنگ و دعوت از نیروهای خارجی جهت مداخله در منطقه، جمهوری اسلامی ایران دائما با صبر و متانت تلاش کرده است که از این قبیل اقدامات عراق جلوگیری کند و در صورت احتمال درگیری، امنیت این گذرگاه بین‌المللی مهم را برای آزادی دریانوردی تضمین نماید.
علی‌رغم کلیه این قبیل تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران که جهت حذف تنش در منطقه صورت گرفته است، اطلاع یافتیم که تعدادی از جنگنده‌های نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی به یک جنگنده 4 - F نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران که با هواپیماهای گشتی ایران بر فراز آب‌های بین‌المللی جهت حفظ امنیت خلیج فارس در پرواز بودند، پس از اینکه توسط یک شناور ایالات متحده مورد تهدید واقع شد، حمله کردند.
براساس اطلاعات دریافتی جنگنده 4 - F ایران سقوط کرد و خلبانش نیز سقوط یک هلی‌کوپتر پادشاهی عربستان سعودی، اسیر گردید.
به علاوه، همان طور که آشکارا از سوی مقامات ایالات متحده اعلام شد، حمله به هواپیمای گشتی مذکور با دخالت نیروهای ایالات متحده حاضر در منطقه صورت گرفت که در واقع پاسخ مثبت به دعوت عراق جهت بین‌المللی کردن جنگ می‌باشد و به وضوح نشان دهنده افزایش تنش در کل منطقه خلیج فارس است.
این اقدام اخیر، بدون تردید با هدف تشدید ناامنی در خلیج فارس صورت گرفته است و نهایتا شروع جریانی برای تهدید صلح و امنیت و نیز به طور مؤثری جهت تشویق دخالت احتمالی نیروهای خارجی در منطقه، محسوب می‌شود. یک بار دیگر بر هشدار جمهوری اسلامی ایران که قبلا به سازمان‌های بین‌المللی، خصوصا سازمان ملل داده شده، تأکید می‌نماییم که
[ صفحه 148]
اقدامات عراق و حامیانش نشان می‌دهد که آنها به دنبال تشدید تنش در منطقه خلیج فارس می‌باشند. جمهوری اسلامی ایران یک بار دیگر بر عزم راسخ خود جهت دفاع از منافع خویش تأکید کرده و خود را به رعایت منشور در این باره ملزم می‌نماید.
علی اکبر ولایتی - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 236
- شماره سند شورای امنیت: 16609 / S
- 10 ژوئن 1984 (20 خرداد 1363)
نامه مورخ 10 ژوئن 1984، نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما متن پیام آقای سید علی خامنه‌ای رئیس جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به پیام جناب‌عالی مورخ 9 ژوئن 1984، ارسال می‌گردد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
پیام رئیس جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
من پیام جناب‌عالی را در مورد حملات به مناطق غیرنظامی در طی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، دریافت نمودم. احساس می‌کنم که چنین اقدامی می‌بایست بسیار زودتر و حدود 44 ماه قبل صورت می‌گرفت.
در دوره بیش از سه سال و نیم از شروع این جنگ، عراق مکررا به مناطق مسکونی ما حمله کرده است که با کلیه اصول بین‌المللی و بشردوستانه مغایرت دارد و علی‌رغم زیان‌های سنگین و خسارات مادی، در ابتدا مبادرت به اقدامات تلافی‌جویانه ننمودیم، زیرا ما اصرار به تبعیت از اصول اسلامی خود داریم.
اگر چه سازمان‌های بین‌المللی به ویژه سازمان ملل نسبت به این موضوع هیچ واکنشی نشان نداده‌اند، اما از سازمان ملل درخواست نمودیم که هیئتی را جهت بازدید از مناطق مسکونی که زیر بمباران‌ها، حملات موشکی و انفجارات شدید قرار دارند، اعزام نماید. متأسفانه هیچ توجهی به گزارشی که هیئت تهیه کرد (15834 / S، 20 ژوئن 1983) نگردید و نهایتا، تنها طی چند ماه گذشته، جمهوری اسلامی ایران ملزم شد به اقدامات تلافی‌جویانه به عنوان آخرین راه جهت دفاع از جان و مال شهروندانش، مبادرت نماید. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در بیانیه‌اش نیز تصریح کرده است که حملات تلافی‌جویانه اخیر جمهوری اسلامی ایران، تنها پس از حملات هوایی به مناطق غیرنظامی بانه در مورخ 5 ژوئن 1984، صورت گرفته است.
[ صفحه 149]
مشابه این اقدامات در خلیج فارس نیز بسیار اتفاق افتاده است. تجاوزات مکرر عراق به تردد کشتی‌های بی‌طرف به بنادر ما در خلیج فارس و عدم واکنش مجامع بین‌المللی نسبت به آن، راه را برای تشدید تنش‌های فعلی در این گذرگاه هموار می‌سازد.
به هر حال، دولت جمهوری اسلامی ایران برای اینکه حسن نیت خود را نشان دهد، به پیشنهادهای جناب‌عالی جهت پایان بخشیدن به حملات علیه مناطق مسکونی، پاسخ مثبت داده که از اهداف منشور سازمان ملل الهام می‌گیرد. البته تجربیات گذشته ما ثابت کرده که خوش‌بینی به قول‌های رژیم متجاوز عراق، اشتباه است.
واقعا لازم است تأکید نمایم، حسن نیتی که از طرف جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به درخواست جناب‌عالی جهت توقف حملات غیرنظامی نشان داده شده، به پایان دادن اقدامات جنایتکارانه رژیم عراق در بمباران شهرهای ایران به طور کامل، مشروط می‌باشد.
به علاوه، اعتقاد داریم پیشنهاد جناب‌عالی زمانی مفید خواهد بود که اقداماتی صورت پذیرد که با نقض چنین تعهداتی، سریعا هیئت‌ها برای مشخص ساختن طرف متخلف، اعزام گردند.
سند شماره 237
- شماره سند شورای امنیت: 16610 / S
- 10 ژوئن 1984 (20 خرداد 1363)
نامه مورخ 10 ژوئن 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
متن پاسخ آقای صدام حسین رئیس جمهوری عراق به پیام دیروز جناب‌عالی به پیوست ارسال می‌گردد.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
نامه مورخ 10 ژوئن 1984 رئیس جمهور عراق خطاب به دبیر کل
با توجه به تماس مورخ 9 ژوئن 1984 جناب‌عالی، مایلم اول از همه به جناب‌عالی یادآور شوم از زمانی که مناقشه نظامی شروع گردید، طرف ایرانی به طور مداوم به بمباران شهرها و روستاهای مرزی ما و سایر اهداف غیرنظامی متوسل شد و مدت زمانی طولانی است که جهت انکار آنها، حتی پس از اینکه این حقایق از سوی هیئت سازمان ملل (سند 15834 / S مورخ 20 ژوئن 1983) مورد تأیید واقع شد، اصرار می‌ورزد. تنها طی چند ماه گذشته پس از اینکه ملزم شد و اقدامات شرم‌آورش نیز تأیید گردید، رژیم ایران شروع به بهانه‌های واهی نمود و آن را توجیه نمود. شما می‌بایست اسناد شورای امنیت را که حاوی دلایل کاملی از
[ صفحه 150]
این اقدامات است به یاد داشته باشید. بمباران ناجوانمردانه ایران علیه اهداف غیرنظامی که دارای ساکنین زیاد بوده، موارد مهمی از تجاوزات بدون توقف، علیه عراق می‌باشد. تلاش‌های رژیم ایران در توجیه تشدید جنایات اخیرش به تلافی بمباران بانه، نمونه دیگری از تزویر می‌باشد که تبلیغات جدیدی را به راه انداخته که نبایستی از سوی مجامع بین‌المللی به آسانی پذیرفته شود. هواپیماهای ما اهداف غیرنظامی را در بانه طی حمله 5 ژوئن، بمباران نکردند. آنها یک اردوگاه را بمباران کرده که تعداد زیادی از نیروهای ایران در آن تجمع کرده بودند و همان طور که می‌دانید این نیروها آماده شده بودند تا تجاوز دیگری را علیه عراق آغاز نمایند.
همچنین، مایلم به جناب‌عالی متذکر شوم که در ژوئن 1983 از طرف عراق این ابتکار را پیشنهاد کردم که تحت نظارت بین‌المللی با موافقت ایران و عراق، دو طرف از بمباران اهداف غیرنظامی اجتناب نمایند. ایران این پیشنهاد را رد کرد. همچنین مایلم توجه جناب‌عالی را به قطعنامه 540 شورای امنیت جلب نمایم که در پاراگراف 2 آن، از حمله به اهداف غیرنظامی اظهار نگرانی شده، در حالی که عراق آن قطعنامه را پذیرفته و ایران رسما آن را رد کرده است.
بنابراین خرسندم که به اطلاع برسانم، دولت عراق پیشنهادهای جناب‌عالی را مشروط پذیرفته است و ایران نیز باید به آن تن دهد. شما ترتیبات مؤثری را جهت نظارت بر تعهدتان، تا آنجا که ممکن است به عمل آورید و از آنجایی که این تجربه تلخ، ثابت شده، اعتماد به ادعاهای دولت ایران خصوصا در مورد بمباران نقاط مسکونی و شهرهای بی‌دفاع، بیهوده می‌باشد. همچنین، تأکید می‌نماییم که لازم است طرفین، از تمرکز نیروهای نظامی خود در شهرها یا نزدیکی آنها اجتناب نمایند برای اینکه مناطق مسکونی در طی عملیات‌های نظامی، از هدف‌گیری مصون باشند.
صدام حسین - رئیس جمهوری عراق
سند شماره 238
- شماره سند شورای امنیت: 16611 / S
- 11 ژوئن 1984 (21 خرداد 1363)
پیام مورخ 9 ژوئن 1984 دبیر کل خطاب به رؤسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق
عمیقا نسبت به تلفات غیرنظامی که در حمله هوایی به شهر بانه در مورخ 5 ژوئن 1984 صورت گرفته بود، متأسف شدم. اکنون از طرف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تأیید شد که
[ صفحه 151]
حملات تلافی‌جویانه و مقابله با این حملات به شهرهای ایران و عراق داشته است. حملات نظامی عمدی به مناطق غیرنظامی نمی‌تواند از سوی مجامع بین‌المللی نادیده گرفته شود. شروع این قبیل حملات در گذشته و اقدامات تلافی‌جویانه و حملات متقابل آن باعث افزایش تلفات جانی و مالی به مراکز مسکونی غیرنظامی و مردم بی‌گناه و بی‌دفاع گردیده است که لازم است این حملات بی‌درنگ متوقف شود.
بنابراین، از دولت‌های جمهوری عراق و جمهوری اسلامی ایران درخواست می‌نمایم به دبیر کل سازمان ملل اعلام نمایند که هر کدام به تعهدات رسمی خود تا آخر پایبند بوده و در آینده نیز از شروع حملات نظامی عمدی، بمباران‌های هوایی، موشکی، گلوله باران و با سایر ابزارهای ممکن در حمله به مراکز مسکونی صرفا غیرنظامی پرهیز می‌نمایند. مایلم همچنین پیشنهاد کنم با توجه به اینکه ماه رمضان در پیش است، خصوصا زمان مناسبی است که دولت‌ها این درخواست بشردوستانه را رعایت کنند.
دبیر کل انتظار دارد که طرفین این قبیل تعهدات رسمی را به طور دقیق رعایت کنند. یک بار دیگر نامه‌هایی دریافت شد و با دو طرف مکاتبه گردید که مؤثر واقع شده و آماده می‌باشم که اگر لازم باشد، اقداماتی را تا آنجا که ممکن است، آغاز نمایم تا تعهداتی که طرفین به آن متعهد می‌باشند، به درستی انجام پذیرد.
از سوی جامعه بین‌المللی از طرفین درخواست می‌نمایم که تا ساعت 00: 12 به وقت گرینویج مورخ 11 ژوئن 1984 به درخواست من پاسخ مثبت دهند و از ساعت 1 مورخ 12 ژوئن، صورت عملی به خود گیرد.
سند شماره 239
- شماره سند شورای امنیت: 16613 / S
- 11 ژوئن 1984 (21 خرداد 1363)
نامه مورخ 11 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما به پیوست متن اطلاعیه‌های نظامی رسمی عراق در فواصل 7 و 10 ژوئن 1984 درباره گلوله باران‌های نیروهای متجاوز ایران علیه اهداف غیرنظامی داخل خاک عراق صادر شده، ارسال می‌گردد. بر اثر این گلوله باران‌ها تعداد بی‌شماری از عراقی‌ها کشته و تعدادی مجروح شدند، همچنین خسارات وسیعی به تأسیسات غیرنظامی و مراکز مسکونی وارد گردیده است.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
[ صفحه 152]
پیوست
اطلاعیه‌های نظامی رسمی عراق که در فواصل 7 تا 10 ژوئن 1984 صادر شده است:
1- اطلاعیه 7 ژوئن 1984: در طی دیشب و امروز صبح، رژیم ایران با توپخانه سنگین شهرهای بصره، خانقین، مندلی و زرباطیه را هدف قرار داد. این گلوله باران خسارات جانی و مالی بسیاری را باعث گردید. گلوله باران‌های وحشیانه دشمن به شرح ذیل می‌باشد:
بصره: 27 کشته و 81 مجروح؛ 3 خانه و 2 مدرسه تخریب شد و 41 خانه مسکونی، 14 خودروی غیرنظامی و 8 واحد تجاری آسیب دید.
زرباطیه: 2 خانه مسکونی تخریب شد.
مندلی و خانقین: تأسیسات و اموال غیرنظامیان آسیب دید.
به علاوه، در ساعت 13:24 امروز چهار هواپیمای جنگنده دشمن به مناطق مسکونی شهرستان‌های جلولا (Jalula) و کوفرا (Kufra) در ناحیه دیاله حمله کردند. پدافند هوایی ما، حمله این جنگنده‌ها را دفع کردند و موفق شدند یکی از آنها را ساقط کنند که شعله‌های سوختن آن در خاک ایران قابل مشاهده بود. در این حمله دشمن، 8 غیرنظامی کشته و 42 نفر نیز مجروح شدند، 11 خانه مسکونی از بین رفت و 32 خانه آسیب دید. همچنین 8 خودروی غیرنظامی در جلولا و تأسیسات غیرنظامی در کوفرا آسیب دید.
2- اطلاعیه 8 ژوئن: شب گذشته و امروز توپخانه سنگین رژیم ایران به گلوله باران شهرهای بصره، خانقین، مندلی و زرباطیه ادامه داد و خسارات جانی و مالی زیادی را سبب گردید که به شرح ذیل می‌باشد:
بصره: 10 کشته، 52 مجروح و 2 خانه مسکونی تخریب شد، به 1 هتل، 12 خودروی غیرنظامی و نیز تأسیسات غیرنظامی و اموال مردم آسیب وارد شد.
خانقین: 1 مجروح، 6 خانه مسکونی تخریب شد و 3 خانه مسکونی و بیمارستان شهر آسیب دید، 1 مدرسه ابتدایی، کتابخانه عمومی و 6 خودرو آسیب دید و به اموال دیگر مردم خسارت وارد گشت.
مندلی و زرباطیه: یک باغ دچار آتش‌سوزی شد و به تأسیسات غیرنظامی آسیب وارد شد.
3- اطلاعیه 9 ژوئن: توپخانه سنگین رژیم ایران، دیروز غروب و امروز شهرهای بصره و خانقین، مندلی، زرباطیه، دربندیخان، سید صادق، شانه‌دری و توابع آنها را گلوله باران کردند. خسارت جانی و مالی زیاد این گلوله باران‌ها به شرح ذیل است:
بصره: 8 کشته، 23 مجروح؛ 2 خانه مسکونی، 2 واحد تجاری، 1 مدرسه و 1 هتل تخریب شد و به 32 خانه مسکونی، 1 مسجد، 1 بیمارستان و چند تأسیسات غیرنظامی نیز آسیب وارد شد.
زرباطیه: 5 واحد مسکونی تخریب شد.
[ صفحه 153]
گلوله باران دشمن به تأسیسات غیرنظامی شهرهای خانقین، مندلی، دربندیخان، سید صادق و شانه‌دری آسیب رساند.
به علاوه، در ساعت 56: 17 امروز، دو جنگنده دشمن تلاش نمودند به مناطق مسکونی شهر علی غربی حمله نمایند که پدافند هوایی ما این جنگنده‌ها را وادار به فرار کردند. در این حملات 4 غیرنظامی مجروح شدند.
4- اطلاعیه 10 ژوئن: توپخانه سنگین رژیم ایران دیروز غروب و امروز شهرهای بصره، مندلی، خانقین، زرباطیه، دربندیخان، حلبچه و توابع آن را گلوله باران کردند که خسارات جانی و مالی این گلوله باران وحشیانه دشمن به شرح ذیل می‌باشد:
بصره: 5 کشته و 23 مجروح از جمله 1 کودک؛ همچنین 3 خانه مسکونی تخریب شد و به 18 خانه مسکونی، 5 خودروی غیرنظامی، 3 واحد تجاری، 1 مسجد و اموال غیرنظامیان خسارت وارد گشت.
مندلی: 2 خانه مسکونی و 1 مغازه آسیب دید.
خانقین: 2 خانه مسکونی تخریب شد، چند خانه مسکونی و 3 مغازه آسیب دید.
زرباطیه: 3 خانه مسکونی تخریب شد.
دربندیخان: 1 نفر مجروح و 9 خانه مسکونی تخریب شد.
حلبچه: تأسیسات غیرنظامی آسیب دید.
سند شماره 240
- شماره سند شورای امنیت: 16614 / S
- 12 ژوئن 1984 (22 خرداد 1363)
پیام مورخ 11 ژوئن 1984 دبیر کل خطاب به رئیس جمهوری اسلامی ایران
احتراما با توجه به دریافت پیام جناب‌عالی مورخ 10 ژوئن 1984 (16609 / S) که در پاسخ به پیشنهاد اینجانب مورخ 9 ژوئن (16611 / S) ارسال شد و در آن از دولت‌های ایران و عراق خواسته بودم به حملات نظامی علیه مناطق صرفا غیرنظامی در دو کشور پایان دهند، اینجانب از پذیرش جناب‌عالی عمیقا تشکر می‌کنم که به اصول بشردوستانه منشور سازمان ملل پاسخ دادید. همچنین به اطلاع جناب‌عالی می‌رسانم که دولت جمهوری عراق در تاریخ 10 ژوئن با من مکاتبه داشته و پیشنهاد من را پذیرفته است (16610 / S)، متن کامل آن توسط نمایندگی دائمی جناب‌عالی در سازمان ملل ارسال خواهد شد. همچنین همان موارد پذیرش جناب‌عالی را به اطلاع دولت عراق می‌رسانم که نهایتا در حال حاضر استنباط
[ صفحه 154]
می‌شود دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری عراق به دبیر کل سازمان ملل متعهد شده‌اند که کلیه حملات نظامی عمدی با استفاده از هر نوع وسیله در حمله به مراکز مسکونی صرفا غیرنظامی در دو کشور را در ساعت 1 به وقت گرینویچ مورخ 12 ژوئن 1984، متوقف سازند.
همان طور که در پیام خود، مورخ 9 ژوئن ابراز داشتم، اطمینان دارم که این تعهدات با دقت بسیار اجرا می‌شود. بنابراین، اطمینان دارم که دولت جناب‌عالی دستورات لازم را به فرماندهان نظامی خود در این زمینه، فی الفور صادر خواهد نمود. به هر حال، پیرو پاسخ جناب‌عالی مبنی بر ضرورت حسن انجام این قبیل تعهدات، اینجانب بلافاصله دستوراتی را به آقای دیه گو کردووز صادر می‌کنم و با نمایندگی دائمی دو دولت به منظور مورد ملاحظه قرار دادن این اقدامات تماس خواهم گرفت، که می‌تواند جهت تأیید صحت انجام تعهداتی که به آن پایبند هستید، لازم باشد.
مطمئن هستم پاسخ مثبت و سریع به پیشنهادهای بشردوستانه، با استقبال مجامع بین‌المللی مواجه خواهد شد و آثار این مناقشه دردناک را بر غیرنظامیان بی‌گناه، تسکین خواهد داد.
سند شماره 241
- شماره سند شورای امنیت: 16615 / S
- 12 ژوئن 1984 (22 خرداد 1363)
پیام مورخ 11 ژوئن 1984 دبیر کل به رئیس جمهوری عراق
احتراما، با توجه به دریافت پیام جناب‌عالی مورخ 10 ژوئن 1984 (16610 / S)، در پاسخ به پیشنهاد اینجانب که در 9 ژوئن (16611 / S) ارسال شد و در آن از دولت‌های ایران و عراق خواسته شد که به حملات نظامی علیه مناطق صرفا غیرنظامی در دو کشور پایان دهند، من از پذیرش جناب‌عالی عمیقا تشکر می‌کنم که به اصول بشردوستانه منشور سازمان ملل پاسخ دادید. همچنین به اطلاع جناب‌عالی می‌رسانم که دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در تاریخ 10 ژوئن با اینجانب مکاتبه کرده و پیشنهاد من را پذیرفته است (90661 / S)، که متن کامل آن توسط نمایندگی دائمی جناب‌عالی در سازمان ملل برای شما ارسال خواهد شد، همچنین همان موارد پذیرش جناب‌عالی را به اطلاع دولت ایران می‌رسانم.
نهایتا در حال حاضر استنباط می‌شود که دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری عراق به دبیر کل سازمان ملل متعهد شده‌اند که کلیه حملات نظامی عمدی با
[ صفحه 155]
استفاده از هر نوع ابزار در حمله به مراکز صرفا غیرنظامی دو کشور را در ساعت 1 به وقت گرینویچ مورخ 12 ژوئن 1984 متوقف سازند.
همان طور که در پیام 9 ژوئن خود ابراز داشتم، اطمینان دارم که این تعهدات با دقت بسیار اجرا می‌شود، بنابراین اطمینان دارم که دولت جناب‌عالی دستورات لازم را به فرماندهان نظامی خود در این زمینه فی الفور صادر خواهد نمود. به هر حال، پیرو پاسخ جناب‌عالی مبنی بر ضرورت حسن انجام این قبیل تعهدات، اینجانب بلافاصله دستوراتی را به آقای دیه گو کردووز صادر می‌کنم و با نمایندگی دائمی دو دولت به منظور مورد ملاحظه قرار دادن این اقدامات تماس خواهم گرفت که می‌تواند جهت تأیید صحت انجام تعهداتی که به آن پایبند هستید، لازم باشد.
مطمئن هستم پاسخ سریع و مثبت به پیشنهادهای بشردوستانه با استقبال مجامع بین‌المللی مواجه خواهد شد، و آثار این مناقشه دردناک را بر غیرنظامیان بی‌گناه، تسکین خواهد داد.
سند شماره 242
- شماره سند مجمع عمومی: 893 / 38 / A
- شماره سند شورای امنیت: 16616 / S
- 12 ژوئن 1984 (22 خرداد 1363)
نامه مورخ 11 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه آقای علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران خطاب به جناب‌عالی، ارسال می‌گردد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
نامه مورخ 11 ژوئن 1984 وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
پیرو تصویب قطعنامه 522 شورای امنیت، رژیم عراق حوزه دیگری را در تجاوزات آشکار خود در تاریخ‌های 5 و 6 ژوئن 1984 گشوده و شهرهای صرفا غیرنظامی بانه، نهاوند، دزفول و مسجد سلیمان را در جمهوری اسلامی ایران، تحت حملات وحشیانه و ضد انسانی هوایی خود قرار داده است.
اخبار حملات وحشیانه به بانه، که بیش از 600 غیرنظامی بی‌گناه قتل عام شدند، طی نامه مورخ 6 ژوئن (16604 / S) گزارش شد.
حملات هوایی ددمنشانه 6 ژوئن، به شهید یا مجروح شدن بیش از 300 نفر و انهدام
[ صفحه 156]
کامل 70 واحد مسکونی، تخریب 40 مغازه و بخشی از 20 واحد مسکونی در شهر نهاوند و شهادت یا جراحت بیش از 30 نفر از مردم دزفول منجر شد.
دولت جمهوری اسلامی ایران بی‌تفاوتی مجامع بین‌المللی خصوصا مجمع عمومی و شورای امنیت را با توجه به حملات مکرر عراق به مناطق مسکونی صرفا غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران و حملات به چاه‌های نفتی ایران در خلیج فارس و نیز به کارگیری تسلیحات شیمیایی علیه غیرنظامیان بی‌گناه و حمله به کشتی‌های تجاری در خلیج فارس، تحمل نخواهد کرد و یک بار دیگر توجه مجامع جهانی را به اقدامات جنایتکارانه و مأیوسانه اخیر عراق جلب می‌نماید که بسیار وسیع بوده و تلاشی جهت بین‌المللی کردن جنگ تحمیلی خود علیه جمهوری اسلامی ایران، به شمار می‌رود. همچنین از کلیه مجامع بین‌المللی و خصوصا مجمع عمومی و شورای امنیت درخواست می‌شود براساس منشور به این اقدامات وحشیانه جنایتکارانه عراق خاتمه دهند. متذکر می‌گردد که اقدامات رذیلانه عراق که نقض آشکار کلیه اصول بشردوستانه و حقوق بین‌المللی می‌باشد، تنها تنش را در منطقه تشدید خواهد کرد و صلح و امنیت بین‌المللی را به مخاطره خواهد افکند.
به هر حال، تردیدی برای مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران باقی نخواهد گذاشت که به دفاع قانونی خود علیه متجاوزان ادامه دهد.
علی اکبر ولایتی - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 243
- شماره سند شورای امنیت: 16618 / S
- 12 ژوئن 1984 (22 خرداد 1363)
نامه مورخ 11 ژوئن 1984 نمایندگی کویت خطاب به رئیس شورای امنیت
احتراما به پیوست متن نامه آقای شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه و اطلاعات کویت خطاب به رئیس شورای امنیت، ارسال می‌گردد.
محمد ا. ابوالحسن - نمایندگی دائمی کویت در سازمان ملل
نامه مورخ 11 ژوئن 1984 معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه و اطلاعات کویت خطاب به رئیس شورای امنیت
با توجه به قطعنامه 552 شورای امنیت درباره حملات به نفتکش‌های کویت و عربستان سعودی، مایلم به اطلاع جناب‌عالی برسانم که تصویب آن قطعنامه تحرک جدیدی را به تلاش‌های صورت گرفته، داده است تا جنگ بی‌وقفه ایران و عراق را متوقف سازد و با
[ صفحه 157]
ابزارهای صلح‌جویانه و عادلانه مشکلات مهم میان ایران و عراق به خاطر صلح و امنیت در این منطقه حساس و در کل جهان، حل گردد.
امیدواریم که مشورت شورای امنیت با توجه به این موضوع و نیز قطعنامه عادلانه و سازنده مصوب شورا به تنش موجود در روابط ما با همسایه خود ایران پایان دهد، اما با کمال تأسف در یکشنبه مورخ 10 ژوئن 1984 در ساعت 55: 1 قبل از ظهر یک هواپیمای نیروی هوایی ایران به یک نفتکش کویتی به نام کاظیمه (Kazimah) که به سوی کویت در حرکت بود، در مدخل ورودی خلیج[فارس]حمله کرد. این کشتی از منطقه عملیات نظامی که از سوی ایران و عراق مشخص شده، فاصله داشت.
ما این موضوع را جهت توجه جناب‌عالی یادآور می‌شویم و بسیار سپاس‌گزار می‌باشیم اگر بلافاصله شورای امنیت آن را مورد بررسی قرار دهد. همچنین از تلاش‌های جناب عالی جهت پایان بخشیدن به این حملات خطرناک، قدردانی می‌نماییم. این حملات تنها می‌تواند تنش را در منطقه افزایش داده که با گسترش آن، کنترل این وضعیت را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
صباح الاحمد الجابر الصباح - معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه و اطلاعات کویت
سند شماره 244
- شماره سند شورای امنیت: 16620 / S
- 12 ژوئن 1984 (22 خرداد 1363)
نامه مورخ 12 ژوئن 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما متن اطلاعیه رسمی نظامی عراق مورخ 11 ژوئن 1984 درباره گلوله باران اهداف غیرنظامی واقع در خاک عراق، توسط رژیم ایران، ارسال می‌گردد.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل
پیوست
متن اطلاعیه
اگر چه دبیر کل سازمان ملل ساعت 1 به وقت گرینویچ مورخ 12 ژوئن 1984 را جهت اجرای تعهداتی که به پیشنهاد دبیر کل در پیام مورخ 9 ژوئن 1984(سند 16611 / S) مطرح شد برای ایران و عراق تعیین کرد، نیروهای نظامی عراق نیز پس از اینکه بلافاصله عراق اعلام کرد که با پیشنهادهایی که دبیرکل مطرح کرده موافق است، از روز گذشته گلوله باران اهداف در ایران را متوقف ساختند، برای اینکه حسن نیت خود را در پایبندی به تعهداتشان نشان دهند. البته اگر
[ صفحه 158]
طرف ایرانی نیز به همین شکل اقدام نماید. به هر حال رژیم[...]ایران یک بار دیگر خونخواری خود را با ادامه گلوله باران روستاهای عراق در سراسر شب گذشته و امروز صبح و نیز عدم احترام به ارزش‌های انسانی را نشان داد که اقدامات این رژیم به شرح ذیل است:
1 - توپخانه سنگین دشمن ایرانی شهر بصره را در طی شب 10 و 11 ژوئن تا اواسط شب و در 11 ژوئن در ساعت 1:40 بامداد گلوله باران کرد و شش راکت به این شهر شلیک کرد. دو خودروی غیرنظامی آسیب دید.
2 - در فواصل ساعت 8 و 10:30 قبل از ظهر مورخ 11 ژوئن، توپخانه سنگین رژیم ایران شهر خانقین را گلوله باران کرد. در این گلوله باران یک غیرنظامی کشته و شش نفر دیگر مجروح شدند. چند خانه مسکونی تخریب شد و شش خانه مسکونی دیگر و یک خودروی غیرنظامی آسیب دید. در همان روز در ساعت 9:55 و 11:05 قبل از ظهر دشمن ایرانی 24 راکت سنگین به شهر مندلی پرتاب کرد.
جهت مواجهه با این قبیل اقدامات که رژیم دشمن و ضد اخلاق ایران مرتکب می‌شود، عراق حق قانونی خود را جهت مقابله به مثل برای خود محفوظ نگه می‌دارد، بنابراین از حمله به اهداف تعیین شده در ایران تا زمانی که دبیر کل مقرر داشته، خودداری می‌ورزد.
سند شماره 245
- شماره سند شورای امنیت: 16621 / S
- 12 ژوئن 1984 (22 خرداد 1363)
نامه مورخ 12 ژوئن 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه جناب آقای علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به جناب‌عالی ارسال می‌گردد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
نامه مورخ 11 ژوئن 1984 وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
با تأسف عمیق، به اطلاع می‌رسانم که شهر مقاوم دزفول یک بار دیگر با 4 موشک عراق در ساعت 6:45 بعد از ظهر به وقت محلی در روز دوشنبه 11 ژوئن 1984، هدف قرار گرفت که تعداد زیادی از شهروندان غیرنظامی بی‌گناه که در میان آنها پیرمردان، زنان و کودکان
[ صفحه 159]
بودند در خونشان غلتیدند و بخش‌های زیادی از شهر از جمله خانه‌های مسکونی، مغازه‌ها، مساجد، مدارس و بیمارستان یا به طور کامل و یا بخش عمده‌ای از آنها تخریب شد. این حملات جنایتکارانه، به طور دیوانه‌وار صورت گرفت در حالی که رئیس جمهوری اسلامی ایران در پاسخ مثبت خود به نامه پیشنهادی جناب‌عالی جهت توقف حملات به مناطق غیرنظامی، صریحا خاطر نشان ساخته بود که خوش‌بینی در مورد قول‌های صدام حسین، بیهوده است.
حملات موشکی وحشیانه عراق به شهر دزفول مؤید این حقیقت است که رژیم عراق تحت هیچ شرایطی حاضر به رعایت حقوق بین‌المللی و اصول منشور سازمان ملل نمی‌باشد، و برای تمامی جامعه بین‌المللی غیر قابل تحمل می‌باشد.
سه سال و نیم از شروع تجاوزات عراق سپری شده و هیچ واکنش بین‌المللی صورت نگرفته است و هر روز قلمرو تجاوزاتش گسترش می‌یابد.
جمهوری اسلامی ایران سکوت طولانی سازمان ملل را که سهم عمده‌ای در گسترش تجاوزات عراق دارد، مورد توجه قرار داده است.
ملل آزاد جهان منتظرند تا اقدامات جناب‌عالی را درباره تعهدات سازمان ملل و در محکومیت این جنایات، شاهد باشند.
علی اکبر ولایتی - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 246
- شماره سند مجمع عمومی: 819 / 38 / A
- شماره سند شورای امنیت: 16623 / S
- 13 ژوئن 1984 (23 خرداد 1363)
نامه مورخ 12 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست بیانیه اجلاس اقتصادی که در مورد جنگ ایران و عراق صادر شد، ارسال می‌گردد. این اجلاس از 7 تا 9 ژوئن 1984 در لندن تشکیل شده بود.
ج. ا. تامسون
پیوست
اجلاس اقتصادی لندن، 7 - 9 ژوئن 1984 - بیانیه این نشست در مورد ایران و عراق
1- ما در مورد مناقشه ایران و عراق در کلیه زمینه‌های مختلف آن گفت و گو کردیم.
[ صفحه 160]
2- ما نگرانی عمیق خود را از افزایش خسارات جانی و مالی و نیز تلخی‌هایی که این مناقشه بر جای گذاشته و نیز نقض حقوق بین‌المللی بشردوستانه که صورت گرفته است، ابراز می‌نماییم.
3- امید و خواست ما از کلیه طرف‌های درگیر این است که حملات خود را علیه یکدیگر و نیز کشتی‌رانی سایر کشورها متوقف سازند. اصل آزادی دریانوردی می‌باید رعایت گردد. ما نگران آن هستیم که این منازعه بیش از این گسترش یابد. ما هر آنچه در توان داریم انجام خواهیم داد تا ثبات به منطقه بازگردد.
4- ما طرفین را تشویق خواهیم کرد که یک راه حل صلح‌جویانه و آبرومندانه بیابند و از هر گونه تلاشی به ویژه از تلاش‌های دبیر کل سازمان ملل، پشتیبانی می‌کنیم.
5- ما همچنین مشکلات ایجاد شده در صدور نفت جهان را که در اعلامیه اقتصادی بیان شده، مورد ملاحظه قرار دادیم. خاطر نشان می‌سازیم که بازار نفتی جهان نسبتا ثابت باقی مانده است.
اعتقاد داریم که سیستم بین‌المللی دارای این ظرفیت و اراده هست که از عهده هر گونه مشکلات قابل پیش‌بینی با ادامه روشی عاقلانه و واقعی که قبلا نیز به کار گرفته برآید.
سند شماره 247
- شماره سند شورای امنیت: 16624 / S
- 13 ژوئن 1984 (23 خرداد 1363)
نامه مورخ 13 ژوئن 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم احتراما به اطلاع می‌رسانم که توپخانه سنگین رژیم ایران به گلوله باران شهرهایی که در ذیل اشاره شده از 40 دقیقه بامداد تا ساعت 4 به وقت محلی ادامه داده است.
بصره: 22 گلوله به این شهر پرتاب شد و سه غیرنظامی مجروح شدند.
خانقین: 40 گلوله به این شهر پرتاب شد، یک غیرنظامی مجروح، چهار خانه مسکونی تخریب و به شش خانه دیگر خسارت وارد گشت.
مندلی: 350 گلوله به این شهر پرتاب شد و خساراتی را به مناطق مسکونی و تأسیسات غیرنظامی وارد کرد.
در این باره باید خاطر نشان سازم در 11 ژوئن 1984 خبرگزاری فرانس پرس گزارش‌هایی را از اظهارات رفسنجانی نماینده[امام]خمینی در شورای عالی دفاع به نقل از
[ صفحه 161]
تلویزیون ایران پخش کرد که در نتیجه جلسه آن شورا، مقرر شد که ایران تا لحظه آخر قبل از موعد مقرر جهت توقف گلوله باران شهرها، به حملات تلافی‌جویانه خود ادامه داده و به توپخانه ایران طی روزهای اخیر دستور داده شده روزانه هزاران راکت به شهر بصره در جنوب عراق شلیک نمایند. شما باید اهمیت آن را مورد ملاحظه قرار دهید و با اتخاذ اقدامات مؤثر و با نظارت بر پذیرش تعهدات طرفین، درباره توقف حملات علیه اهداف غیرنظامی، اقدام نمایید.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
سند شماره 248
- شماره سند شورای امنیت: 16630 / S
- 15 ژوئن 1984 (25 خرداد 1363)
نامه مورخ 15 ژوئن 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه مورخ 14 ژوئن 1984 آقای سید علی خامنه‌ای رئیس جمهوری اسلامی ایران خطاب به جناب‌عالی ارسال می‌گردد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
نامه مورخ 14 ژوئن رئیس جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
نامه جناب‌عالی (16614 / S) مبنی بر دریافت پیام مورخ 10 ژوئن 1984 (16609 / S) دریافت شد.
تلاش‌های بشردوستانه جناب‌عالی جهت پیشگیری از خسارت و تخریب وسیع ناشی از حملات نظامی به مناطق مسکونی و غیرنظامی که بار آن بر دوش مردم مسلمان ایران سنگینی کرده است، جای قدردانی بسیار است. ظاهرا ادامه سیاست حملات عراق به مناطق مسکونی و غیرنظامی و پاسخ مثبت رژیم عراق به درخواست جناب‌عالی با توجه به اهداف سیاسی و تبلیغاتی عراق و عدم خاتمه بخشیدن به این قبیل حملات، ایجاد ابهام می‌نماید. ادعای عراق که هواپیماهایش اهداف غیرنظامی را در بانه در مورخ 5 ژوئن 1984 بمباران نکرده‌اند، صرفا تلاشی جهت توجیه یکی از مخرب‌ترین حملاتش به مناطق مسکونی و غیرنظامی ماست. در پاسخ به درخواست 9 ژوئن جناب‌عالی (16611 / S) نیز رژیم عراق توقف حملاتش را علیه مناطق مسکونی، به عدم وجود مناطق تمرکز نیروهای نظامی، موکول ساخته است.
[ صفحه 162]
ما این اقدامات عراق را بهانه‌ای برای گریز از اجرای تعهدات خود و از سرگیری حملاتش به مناطق مسکونی ما قلمداد می‌کنیم. بنابراین بر سازمان ملل فرض است که رژیم عراق را به اجرای غیرمشروط درخواست بشردوستانه جناب‌عالی، وادار سازد.
اعتقاد داریم که ضرورت دارد سازمان ملل حداکثر تلاش خود را برای اجرای این تعهدات و جلوگیری از نقض احتمالی آن به کار گیرد و در چارچوب دو مأموریتی که جناب‌عالی برای تحقیق درباره حملات به مناطق غیرنظامی و استفاده از تسلیحات شیمیایی انجام دادید، مجددا عهده‌دار این مسئولیت گردید. در هر حال، آرزو داریم که ابتکار بشردوستانه جناب‌عالی با موفقیت همراه باشد و گزارش‌های نقض احتمالی دچار همان سرنوشت دو گزارش قبلی نگردد.
سید علی خامنه‌ای - رئیس جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 249
- شماره سند شورای امنیت: 16631 / S
- 17 ژوئن 1984 (27 خرداد 1363)
نامه مورخ 15 ژوئن 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما متن اطلاعیه نظامی رسمی عراق مورخ 11 ژوئن 1984، درباره گلوله باران مراکز غیرنظامی داخل خاک عراق توسط نیروهای رژیم ایران ارسال می‌گردد. در نتیجه آن تعدادی از غیرنظامیان کشته یا مجروح شده و تأسیسات غیرنظامی و خانه‌های مسکونی در شهرهای عراق در معرض بمباران توپخانه ایران، تخریب شده و یا خسارت دیده‌اند.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل
پیوست
متن اطلاعیه نظامی رسمی عراق مورخ 11 ژوئن 1984
شب گذشته و امروز صبح رژیم ایران، با آتش مستقیم توپخانه سنگین به گلوله باران شهر بصره و شهرستان‌های خانقین، مندلی، زرباطیه و دربندیخان و نواحی آن ادامه داد. این گلوله باران بی‌رحمانه و خصمانه تلفات و خسارات ذیل را به غیرنظامیان و اموال آنها در آن شهرستان‌ها باعث گردیده است.
بصره: یک نفر کشته و چهار نفر مجروح شدند و دو خانه مسکونی آسیب دید.
[ صفحه 163]
خانقین: یک نفر کشته و شش نفر مجروح شدند، چهار خانه مسکونی تخریب و شش خانه مسکونی، سه باغ و یک خودروی غیرنظامی نیز آسیب دید.
دربندیخان: دو نفر مجروح شدند و چهار خانه مسکونی تخریب گردید.
مندلی: تعدادی از تأسیسات غیرنظامی آسیب دید.
سند شماره 250
- شماره سند شورای امنیت: 16632 / S
- 17 ژوئن 1984 (27 خرداد 1363)
نامه مورخ 16 ژوئن 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه مورخ 16 ژوئن 1984 آقای طارق عزیز وزیر امور خارجه جمهوری عراق درباره تضمین توافق در مورد امتناع از حملات عمدی به اهداف صرفا غیرنظامی توسط رژیم ایران، ارسال می‌گردد.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل
نامه مورخ 16 ژوئن 1984 معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
بازگشت به نامه مورخ 15 ژوئن 1984 خود (16631 / S) مایلم به اطلاع برسانم که علی‌رغم توافقی که درباره امتناع از حملات عمدی به مراکز صرفا غیرنظامی با وساطت جناب‌عالی حاصل شد، رژیم ایران پیوسته به تعهدات خود پایبند نبوده و شهر سید صادق را امروز صبح از ساعت 45: 9 تا 45: 11 به وقت محلی، گلوله باران کرده است. 15 گلوله توپ به مرکز شهر شلیک کرد که سبب جراحت یک غیرنظامی گردید و به دو خانه مسکونی به شدت آسیب وارد شد.
از جناب‌عالی درخواست می‌نمایم که نقض توافقنامه را از جانب ایران، با اعضای شورای امنیت مورد توجه قرار دهید. مایلم درخواست خود را برای اعزام تیم تحقیق به عراق جهت تصدیق تداوم گلوله باران مراکز غیرنظامی توسط رژیم ایران، تکرار نمایم. ما هشدار می‌دهیم که نقض تداوم توافق از سوی رژیم ایران، ما را وادار خواهد ساخت به همان طریق پاسخ گوییم.
طارق عزیز - معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق
[ صفحه 164]
سند شماره 251
- شماره سند شورای امنیت: 16636 / S
- 20 ژوئن 1984 (30 خرداد 1363)
نامه مورخ 19 ژوئن 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما توجه جناب‌عالی را جلب می‌نمایم که پیرو توافق طرفین با پیشنهاد جناب‌عالی در توقف حملات به مناطق مسکونی، رژیم عراق علی‌رغم تعهداتش، شهر آبادان را در 14 و 17 ژوئن 1984 گلوله باران کرد که خسارات بسیاری به تأسیسات غیرنظامی و واحدهای مسکونی وارد شد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
سند شماره 252
- شماره سند شورای امنیت: 16638 / S
- 21 ژوئن 1984 (31 خرداد 1363)
نامه مورخ 21 ژوئن 1984 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه مورخ 21 ژوئن 1984 آقای طارق عزیز وزیر امور خارجه جمهوری عراق درباره نقض توافق خودداری از حملات عمدی به اهداف صرفا غیرنظامی از سوی ایران، به پیوست ارسال می‌گردد
ریاض القیسی - نمایندگی دائمی
پیوست
نامه مورخ 21 ژوئن 1984 وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
عطف به نامه 10 ژوئن 1984 آقای صدام حسین رئیس جمهوری عراق خطاب به جناب‌عالی و در پاسخ به دعوت شما از عراق و ایران برای خودداری از بمباران مناطق مسکونی، به اطلاع می‌رساند رئیس جمهوری عراق که دولت وی پیشنهاد جناب‌عالی را به دلیل اقداماتی که ایران باعث می‌گردد پذیرفته، گام‌های مؤثری در اسرع وقت ممکن جهت نظارت بر اجرای تعهدات طرفین برداشته است. وی همچنین اعلام داشت که یکی از اقدامات لازم جهت دست‌یابی به آن، بازداشتن طرفین از استقرار نیروهای نظامی در مراکز غیرنظامی و نزدیکی آن می‌باشد به دلیل این که از تهاجمات به این مراکز در طی عملیات‌های نظامی خودداری شود.
[ صفحه 165]
عراق از 12 ژوئن دقیقا به تعهدات خود عمل کرده و موافقت خود را جهت پذیرش گروه ناظران سازمان ملل که از قبل در عراق بودند، اعلام کرده است که این نشان دهنده حسن نیت عراق و نگرانی‌اش به دلیل برخورد محتاطانه در مورد توافق می‌باشد. به هر حال، طرف ایرانی در کمتر از 10 روز سه بار توافق را نقض کرده است. مایلم به این نکته در نامه 16 ژوئن 1984 خود اشاره کنم که در آن گلوله باران‌های عمدی شهرستان سید صادق را به اطلاع جناب‌عالی رساندم. دیروز نیز رژیم ایران دو بار بخش‌هایی از بصره را گلوله باران کرد. در ساعت 9:50 بعد از ظهر مورخ 20 ژوئن 1984، ایران یکی از مناطق مسکونی در استان بصره را گلوله باران کرد. در آن فاصله سه گلوله توپخانه سنگین یک مرد غیرنظامی و یک کودک را مجروح ساخت. در فاصله 40: 10 و 11 بعدازظهر همان شب سه گلوله توپخانه سنگین به یکی دیگر از مناطق مسکونی در بخشی از بصره شلیک شد. به علاوه، رژیم ایران از پذیرش گروه ناظران سازمان ملل متحد در خاک خود خودداری کرده است. این اجتناب نشان دهنده نیت این کشور در استفاده از شهرستان‌های نزدیک مرز خود با عراق به عنوان مراکز سازمان‌دهی نیروهایش جهت شروع حملات علیه تمامیت ارضی عراق می‌باشد، به صورتی که ما از ابتدا در مورد آن هشدار داده بودیم.
در حقیقت ما اطمینان داریم که رژیم ایران از شهرستان‌های آبادان و المحمره[خرمشهر]به عنوان مراکز سازمان‌دهی نیروهای خود استفاده می‌کند و با بهره‌برداری از این توافق، جهت نیل به اهداف خائنانه خود استفاده کرده و به درخواست جناب‌عالی در نامه مورخ 9 ژوئن 1984 برای توقف بمباران مناطق مسکونی بی‌توجه می‌باشد.
در پایان درخواست می‌نمایم که گام‌های فوری برای تأیید صحت حقایق مذکور برداشته و بر نگرانی عمیق خود تأکید می‌نماییم که توافق می‌باید اجرا شود و نمایندگی‌های سازمان ملل باید به وظایف خود جهت اجرای توافق به طور اخص عمل نمایند برای این که ایران از آن به عنوان پوششی جهت اقدامات تجاوزگرانه و توسعه‌طلبانه خود استفاده نکند.
طارق عزیز - وزیر امور خارجه جمهوری عراق
سند شماره 253
- شماره سند شورای امنیت: 16648 / S
- 26 ژوئن 1984 (5 تیر 1363)
یادداشت مورخ 26 ژوئن 1984 دبیر کل، خطاب به دولت‌های عضو و دولت‌های ناظر که طرفین کنوانسیون‌های 1949 ژنو می‌باشند.
[ صفحه 166]
دبیر کل سازمان ملل نگرانی عمیق خود را از مناقشه غم‌انگیز جمهوری اسلامی ایران و جمهور عراق که سال چهارم خود را سپری کرده و خسارات جانی و مالی بسیاری را در دو کشور بر جای گذاشته، ابراز می‌نماید. دبیر کل تلاش‌های مداومی را جهت تسهیل در حل و فصل عادلانه و شرافتمندانه مسائل مناقشه و برای جلوگیری یا کاهش صدمات وارده به مردم دو کشور خصوصا به مناطق غیرنظامی، به عمل آورده است.
دبیر کل عمیقا از پذیرش سریع درخواست خود (16611 / S) توسط دولت‌های ایران و عراق و تعهدات آنها جهت پایان بخشیدن به کلیه حملات عمدی علیه مناطق صرفا غیرنظامی، تشکر می‌کند.
حسن نیتی که طرفین نشان داده تا این تعهدات بشردوستانه را رعایت کنند، شایسته ستایش و تقدیر مجامع بین‌المللی می‌باشد. مسئله بشردوستانه‌ی دیگر، نگرانی خاص دبیر کل در مورد مسئله رفتار با اسیران جنگ می‌باشد که در کنوانسیون 1949 ژنو نافذ می‌باشد. در کنوانسیون چهارم ژنو سال 1949 که آن را 155 کشور پذیرفته‌اند، مسئولیت‌های ویژه‌ای به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ داده شده که فعالیت‌هایش را با مهارت تخصصی شناخته شده، گسترش داده و مورد توجه جهانی واقع شده است.
با توجه به این موقعیت ویژه، سازمان ملل به طور پیوسته به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در این مناطق، متکی بوده است و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نیز با حمایت دبیر کل به فعالیت‌هایی که مربوط به این سازمان است، ادامه می‌دهد.
در 7 می 1983، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ درخواستی را درباره مناقشه میان ایران و عراق به کلیه دولت‌های امضا کننده کنوانسیون ژنو ارائه کرد و به آنها شرایطی که باعث گردیده کمیته بین‌المللی چنین کاری را انجام دهد، یادآور شد. کمیته بین‌المللی به این دولت‌ها، مسئولیت آنها را متذکر گردید که تحت ماده نخست هر یک از چهار کنوانسیون‌ها، رعایت آن کنوانسیون‌ها نه تنها برای دولت‌های درگیر در مناقشه مورد تأکید قرار گرفته، بلکه برای کلیه دولت‌های امضا کننده کنوانسیون‌ها نیز لازم الاجراست.
در 10 فوریه 1984، کمیته بین‌المللی درخواست دوم خود را ارائه کرد، که در آن چگونگی رفتار با اسیران جنگ و پناهندگان و تبعید غیرنظامیان در مناقشه را خاطرنشان ساخته که از اصول حقوق بشردوستانه بوده و در کنوانسیون‌ها ژنو نیز گنجانده شده، اما هنوز نقض می‌شود. کمیته بین‌المللی نیز متذکر شد که از آن زمان هنوز در ایفای وظایف بشردوستانه خود به طور رضایت‌آمیز، ناتوان بوده است.
دبیر کل اکنون مطلع شده است که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ قادر است بازدیدهایش را از اردوگاهای اسیران جنگ از سر گیرد. در حالی که این گسترش فعالیت جای تشکر و
[ صفحه 167]
تشویق دارد، اما از سوی دیگر، دبیر کل عمیقا نگران آن است که تخلفات جدی از مفاد کنوانسیون‌های ژنو، ممکن است اصول و مقررات جهانی را بی‌اعتبار سازد.
بنابراین دبیر کل طی این یادداشت از کلیه اعضا و دولت‌های ناظر درخواست می‌کند، کلیه دولت‌های امضا کننده کنوانسیون ژنو جهت تأکید بر اهمیت حیاتی و نیز تضمین رعایت اصول تبیین شده در کنوانسیون‌های ژنو و به ویژه اصرار دولت‌ها در ملاحظات جدی نسبت به درخواست کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و به کارگیری آن به عنوان قدرت‌های محافظ که نقش حساسی را در مکانیسم تضمین رعایت مفاد آن کنوانسیون‌ها دارا می‌باشند، مورد توجه قرار دهند.
دبیر کل به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ اطمینان داده است که به وظیفه بشردوستانه خود تحت کنوانسیون‌های ژنو ادامه داده و همکاری نزدیکی با این قبیل قدرت‌های محافظ جهت ایفای وظیفه‌اش خواهد داشت.
دبیر کل اظهار امیدواری می‌کند که دولت‌ها تمایلات خود را برای تضمین رعایت کنوانسیون‌های ژنو از سر خواهند گرفت که از ابزارهای لازم جهت کاهش اقدامات جنگی، به شمار می‌رود.
سند شماره 254
- شماره سند شورای امنیت: 16649/S
- 28 ژوئن 1984 (7 تیر 1363)
نامه مورخ 28 ژوئن 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه آقای طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه جمهوری عراق، درباره تمرکز تعداد زیادی از واحدهای نظامی در شهرهای مشخصی از ایران در نزدیک مرز عراق، ارسال می‌گردد.
زهیر ا. محمد - جانشین نمایندگی دائمی جمهوری عراق در سازمان ملل
نامه مورخ 27 ژوئن 1984 معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
مایلم یک بار دیگر به آنچه در نامه آقای صدام حسین رئیس جمهوری عراق خطاب به جناب‌عالی مورخ 10 ژوئن 1984 (16610 / S) در پاسخ به درخواست جناب‌عالی خطاب به دولت عراق و ایران جهت پایان بخشیدن به بمباران مراکز صرفا غیرنظامی بیان شده، ارجاع دهم. در آن به طرفین تأکید شده که از تمرکز نیروهای نظامی‌شان در مراکز غیرنظامی یا نزدیکی آن اجتناب کنند برای اینکه طی عملیات‌های نظامی با هم درآمیخته نشوند.
[ صفحه 168]
همچنین، مایلم به نامه خود خطاب به جناب‌عالی مورخ 21 ژوئن (16638 / S) ارجاع دهم که در آن من برای جناب‌عالی توضیح دادم که طرف ایرانی از شهرهای نزدیک مرز عراق برای تمرکز نیروهایش استفاده کرده و آنجا را نقطه رهایی، جهت حمله‌ای که قصد دارد علیه سرزمین و شهرهای عراق آغاز کند، قرار داده است. همچنین مایلم به یادداشتی که برای جناب‌عالی، توسط نمایندگی عراق مورخ 23 ژوئن ارسال داشتم، اشاره کنم. ما در آن نامه مشخص ساختیم که مقامات ایران، تعدادی از واحدهای نظامی خود را در شهرهای آبادان، محمره، خسروآباد، اهواز، هویزه، بستان و اندیمشک متمرکز نموده‌اند.
استفاده مقامات ایران از مراکز صرفا غیرنظامی به منظور آماده‌سازی تجاوزات جدید علیه عراق، نقض آشکار توافقی است که با وساطت جناب‌عالی در اجتناب از بمباران مراکز غیرنظامی و نیز نقض ماده 28 کنوانسیون در زمان جنگ مورخ 12 آگوست 1949 که استفاده از حضور اشخاص مسلح جهت انجام موارد مشخص یا مصونیت مناطق از عملیات‌های نظامی و تبدیل این قبیل شهرها به مراکز نظامی، می‌باشد. این ممنوعیت در پروتکل I که در سال 1977 در ژنو امضا شد نیز مجددا تصریح شده است. ماده 58، پاراگراف ب پروتکل بر لزوم اجتناب از انجام عملیات نظامی در مناطق مسکونی پرجمعیت یا نزدیکی آن تأکید کرده است.
مجددا بر لزوم اتخاذ اقدامات سریع و مناسب جهت ضرورت پایبندی طرف ایرانی به تعهداتش تأکید می‌گردد. ما به آنچه در ابتدا هشدار دادیم، تأکید داریم بدین معنی که رژیم ایران قصد دارد از این توافق جهت مخفی کردن تجاوزات خود، و نیز نیات توسعه‌طلبانه خویش با دورویی استفاده کند که چنین موقعیتی خارج از حوزه آنچه در نامه شما مورخ 9 ژوئن 1984 (16611 / S) در اجتناب از بمباران مراکز صرفا غیرنظامی ذکر شده، قرار دارد.
ما بر تمایل قوی خویش جهت اجرای صادقانه توافق و همکاری با سازمان مل جهت انجام وظایف خود به درستی، تأکید می‌کنیم. به پیوست لیستی حاوی اطلاعات نیروهای نظامی ایران که در شهرهای مذکور مستقر شده‌اند، ارسال می‌نمایم.
طارق عزیز - معاون نخست وزیر امور خارجه جمهوری عراق
پیوست
لیست اسامی شهرهای ایران که در آنجا نیروهای نظامی مستقر بوده و نیز اطلاعاتی در مورد این قبیل نیروها به شرح ذیل است:
1- آبادان
الف. قرارگاه عملیاتی آبادان
ب. تیپ ژاندارمری آبادان
ج. واحدهای سپاه
[ صفحه 169]
2- محمره
الف. واحد 77 لشکر پیاده نظام همراه با توپخانه
ب. واحدهای چترباز تیپ 55
ج. واحدهای 5 (نصر) و 14 (امام حسین) لشکر سپاه
3- خسروآباد
گردان 707 ژاندارمری
4- اهواز
الف. اردوگاه تجمع و آموزش داوطلبان
ب. تیپ مستقل غدیر (سپاه)
5- هویزه
الف. واحدهای تیپ امام حسن (سپاه)
ب. گردان 515 Ayyinah
6- بستان
قرارگاه‌های تیپ 2 زرهی و لشکر 16 زرهی
7- اندیمشک
اردوگاه آموزش دوکوهه و واحدهای مستقر در آنجا عبارتند از:
الف. لشکر 27 محمد رسول الله
ب. تیپ 10 سیدالشهداء
ج. تیپ 20 زرهی رمضان